Onze voorouders hebben ten tijde van de slavernij hun kennis meegenomen. Kennis die zij hebben ingezet om te strijden en overleven ten tijde van de slavernij. Echter is de kennis te gebruiken om een positief leven op te bouwen. Winti en vodou (voodoo) zijn twee van deze stromingen van de kennis van onze voorouders. Ze hebben een band met elkaar, maar zijn toch verschillend. In dit artikel gaan we hier iets meer over vertellen.
Wat zijn winti en vodou
Winti is een Afro-Surinaamse spirituele wetenschap en vodou een Afro-Haïtiaanse spirituele wetenschap. Vodou wordt vaak als voodoo geschreven, echter is dit een incorrecte spelling en benaming die afkomstig is van de Europeanen. De correcte benaming is vodou. Deze naam is afkomstig van vodun, een Afrikaanse spirituele leer die o.a. vanuit Benin naar Haïti is meegenomen en één van de belangrijkste bouwstenen van de Haïtiaanse vodou. Zowel winti als vodou zijn gebouwd met de bouwstenen van de Afrikaanse spirituele wetenschap(pen) die door onze voorouders voor en tijdens de slavernij naar deze regio’s zijn gebracht. Afrikaanse spirituele wetenschap, maar ook winti en vodou zijn in de essentie afrocentrisch en kunnen alleen ten volle begrepen en gebruikt worden als er op die manier naar wordt gekeken. De afrocentrische kijk op Afrikaanse spirituele wetenschap leert ons dat dit de stamcel der wetenschappen is. Alle andere wetenschappen vloeien hier uit voort, zoals bijvoorbeeld natuur/scheikunde, biochemie, geneeskunde, bouwkunde enz. Tevens zijn deze en alle afrocentrische wetenschappen, dus ook winti en vodou, holistisch. Dit wil zeggen dat het een geheel is en verbonden is aan een context. De afrocentrische spirituele wetenschappen kunnen en worden vanaf verschillende invalshoeken ingezet. Vandaar dat winti bijvoorbeeld als religie, geloof, cultuur of leer wordt aangeduid afhankelijk van de context en de persoon. Het is daarbij belangrijk om te weten dat ze allemaal correct zijn, aangezien winti en de afrocentrische spirituele wetenschappen holistisch zijn.
Enkele verschillen tussen winti en vodou
Het feit dat winti en vodou beide gebouwd zijn met Afrikaanse bouwstenen en zij ook beide afrocentrisch zijn, maakt dat winti en vodou verwanten van elkaar zijn, maar zeker niet hetzelfde zijn. Men zou winti en vodou als neef en nicht van elkaar kunnen zien. Dit wil dus zeggen dat er verschillen zijn tussen winti en vodou die zichtbaar en onzichtbaar zijn. Het eerste en meest essentiële verschil zit in de ontwikkeling van winti en vodou.
Herkomst
Vodou is ontstaan uit de Afrikaanse spirituele wetenschap uit Benin genaamd Vodun, maar ook van de Bakongo gemeenschap uit het Congo/Angola gebied. Dit komt voornamelijk doordat de meeste tot slaafgemaakte Afrikanen uit de regio van Benin en Loango (Congo) kwamen. Hierdoor zijn de bouwstenen van het Haïtiaanse vodou voornamelijk die van vodun geweest.
Suriname is in tegenstelling tot de meeste Zuid-Amerikaanse en Caraïbische landen bijzonder, omdat Suriname een zeer gediversifieerd aantal plaatsen van herkomst heeft als het gaat om de tot slaafgemaakte Afrikanen. De meeste landen en eilanden hadden slaven vanuit één tot twee gebieden. De tot slaafgemaakte Afrikanen die in Suriname werden gebracht kwamen vanuit veel meer gebieden. Denk aan Ghana, Nigeria, Congo, Angola, Benin en Sierra Leone. Hierdoor waren er in Suriname tot slaafgemaakte Afrikanen van de Ewe-Fon, Fanti-Akan, Dahomy (Benin), Yoruba en de Bakongo gemeenschappen. Dit heeft gemaakt dat winti gebouwd is uit een grotere diversiteit aan Afrikaanse bouwstenen, dat ook te merken is aan het gediversifieerde arsenaal aan gewoontes en gebruiken binnen winti.
Omgang
Winti en vodou werden beide verboden tijdens en nog lang na de slavernij. De manier waarop de praktisanten van deze spirituele wetenschappen hiermee zijn omgegaan is een volgend verschil. In vodou hebben de tot slaafgemaakte Afrikanen de christelijke religie gebruikt om het praktiseren van vodou te maskeren. Men is de christelijke “heiligen” gaan gebruiken als symbool voor hun loa’s (winti’s). Hierdoor is dus elke loa/lwa (winti) gekoppeld aan een christelijke “heilige” om stiekem toch met vodou bezig te zijn en zo kracht te putten uit de leer van hun voorouders. In Suriname en binnen de winti gemeenschap is dit over het algemeen niet het geval. De winti’s zijn niet gekoppeld aan christelijke “heiligen”. Binnen winti hebben de winti’s nog steeds hun afrocentrische verschijningsvormen behouden. Winti is meer “ondergronds” gegaan en de meeste mensen deden en sommigen doen nog steeds alsof zij geen winti praktiseren.
Omgeving
Een derde verschil tussen winti en vodou is het feit dat het eiland Haïti en het land Suriname, hoewel beiden tropisch, een ander natuurlijk milieu hebben. De flora en fauna van Suriname en Haïti kennen overeenkomsten, maar ook heel wat verschillen. En aangezien winti’s en loa’s de essenties achter natuurkrachten, -principes en –wetmatigheden zijn, is er dus een verschil in de soorten winti’s en loa’s en hun manifestatievormen. Hierdoor is de benadering van beide ook anders ondanks dat de essentie overeenkomstig is.
Er zijn nog meer verschillen dan bovenstaande. Wij hebben ons in dit artikel beperkt tot het benoemen van deze verschillen.
Zijn winti en vodou goed of slecht?
Zoals eerder gezegd zijn zowel winti als vodou beide afrocentrische wetenschappen. De kennis van winti en vodou kunnen beide ingezet worden voor positieve opbouwende doeleinden of negatieve (zelf)destructieve doeleinden. Dit is overigens het geval met alle wetenschappen. Zo kan medische kennis ingezet worden om mensen te genezen of om mensen juist ziek te maken, zoals men in Amerika deed door de Afro-Amerikaanse gemeenschap onder de noemer van vaccinatie te besmetten met syfilis. Zo kan natuur- en scheikundige en biochemische kennis worden ingezet voor positieve doeleinden of om drugs zoals crack, cocaïne, heroïne of xtc mee te maken.
Winti, vodou en de leer die uit deze wetenschappen voortvloeien leren in de essentie om de kennis voor positieve en opbouwende doeleinden in te zetten. De filosofie die traditioneel gezien al vanaf de tijden dat Egypte en Sudan nog Kemet en Kush heetten samen met deze wetenschappen is meegegeven, leert ons dat wij in een harmonisch ritme met de natuur moeten leven om kaseri te zijn. Natuurlijk zijn er mensen die deze kennis gebruiken voor persoonlijk gewin en ten nadele van anderen, maar om winti en vodou of welke andere Afrikaanse spirituele wetenschap daardoor slecht te noemen is een grove en kwalijke misvatting op basis van generalisatie.
Helaas is het wel zo dat zowel winti als vodou, vanwege een eurocentrische kijk onbegrepen zijn en door de vele misvattingen, te maken hebben met een stigma. Zo wordt er vooral bij vodou veel aandacht gegeven aan zij die bezig zijn met negativiteit onder de noemer vodou, waardoor men denkt dat vodou bestaat uit alleen maar negativiteit. Het is daarom tijd dat de ware wetenschap van zowel winti als vodou zich verder ontwikkelen en op een correcte positieve manier worden overgedragen en uit worden gedragen. Ook daar hebben wij als Blaka onze ideeën over die je hier kunt lezen.
Literatuurlijst
National Geographic. “Haitian Voodoo | National Geographic”. YouTube, Geüpload door National Geographic, 6 augustus 2007, www.youtube.com/watch?v=kpeLdXeIbwA.
Opoku, K.A., West African Traditional Religion
Orunmila, K & Akoeba. Winti een Afro-Surinaamse spirituele wetenschap voor holistisch welzijn. Almere, Blaka Online, 2018.
Radford, Benjamin. “Voodoo: Facts About Misunderstood Religion”. Live Science, 30 oktober 2013, www.livescience.com/40803-voodoo-facts.html.
Some, M.. The healing wisdom of Africa. Penguin Putnam Inc, 1999.
VICE. “Meet Brooklyn’s Voodou Queen: Edeline St. Armand”. YouTube, Geüpload door VICE, 19 januari 2014, www.youtube.com/watch?v=ixlbTa1yRds.
VICE. “Meet the Vodou Priestess Summoning Healing Spirits in Post-Earthquake Haiti”. YouTube, Geüpload door Vice, 6 mei 2016, www.youtube.com/watch?v=QPuAJzB425I.
Wooding, Charles Johan. Winti: een Afroamerikaanse godsdienst in Suriname. Dubois, 2013.
Winti Een Afro-Surinaamse spirituele wetenschap voor holistisch welzijn
