Vanuit Winti optiek is kunst het resultaat van de ontdekking van Nyame middels het besef en het gebruik van de kracht van creatie. Hierbij wordt het onzichtbare zichtbaar gemaakt om een gedeelde ervaring te creëren en verbinding te maken met elkaar. Kunst is wat het onzichtbare (de geest) herkenbaar maakt voor anderen buiten de kunstenaar zelf. Het is de verwezenlijking van het spirituele in het fysieke. Kunst vanuit Winti optiek hoort ons te inspireren, herinneren en educeren. Middels kunst communiceren we over en/ of door middel van een yeye.
Anyame is de gran yeye. Dat betekent dat Anyame al dat is en zelfs al dat niet is. Hierdoor is kunst de manifestatie en/of materialisatie en dus de ontdekking van Anyame. Dit doen we door middel van de drie krachten van Anyame die invloed op ons hebben, namelijk het vermogen tot besef (Nyamkemponu), het creatievermogen (Nyamzangi) en het vermogen tot differentiatie (Adumankama).
Nyamkemponu
Nyamkemponu is de kracht die ons Nyame, onszelf en onze positie ten opzichte van Nyame doet beseffen. Nyamkemponu is de kracht die ons het besef geeft van waaruit wij creëren. Het geeft ons besef van de verbondenheid van alles wat is en niet is.
Nyamzangi
Nyamzangi is de kracht die het ons mogelijk maakt om te creëren en vorm te geven. Het is de kracht die zorgt dat wij kunnen ontdekken en daardoor kunnen manifesteren en materialiseren wat wij middels de kracht Nyamkemponu beseffen over Nyame en de verscheidenheid waarin deze zich openbaart.
Adumankama
Adumankama is de kracht die zorgt voor verscheidenheid en differentiatie van alles wat is geweest, is en ooit zal zijn. Het is de kracht die zorgt voor verscheidenheid in verbondenheid door het geheel (Anyame) dat is te differentiëren. Net zoals een regenboog één geheel is dat uit specifieke differentiaties bestaat.
Bij kunst maken we gebruik van deze drie krachten van Anyame, die aan ons zijn gegeven door Anana. Vanuit Winti optiek is een kunstenaar een medium die communicatie met de geestelijke wereld onderhoudt.
Kunst is functioneel
Kunst vanuit afrocentrische en dus ook Winti optiek hoort functioneel te zijn. Dat wil zeggen dat het onderdeel moet uitmaken van rituelen en ceremonies. Vandaar dat er in Afrika geen musea waren in de oudheid zoals wij deze vandaag de dag kennen. Kunstvoorwerpen van de oudheid uit Afrika die gestolen zijn en nu te zien zijn in diverse Europese musea zijn gebruikt tijdens rituelen en ceremonies en zijn gestolen vanuit plaatsen waar deze gebruikt werden. Kunst werd tijdens een ritueel gemaakt om weer te gebruiken in een ander ritueel. Kunst wordt in afrocentrische spiritualiteit en dus ook in Winti gebruikt om te helen. Aan de hand van de kunstwerken en de manier waarop een gemeenschap ermee omgaat kun je de fysieke en psychologische, maar voornamelijk de geestelijke gezondheid en welzijn van de gemeenschap peilen.
Literatuurlijst
- Orunmila, K. & Akoeba, M. Winti Sabi Filosofische weetjes over Winti. Almere, Blaka Online, 2022.
- Somé, M. P. Ritual; Power, Healing and Community. New York, Penguin Compass, 1993.
- Zaalman, Juliën A. Anyame Een uiteenzetting van de Winti-leer. 1ste ed., Paramaribo, Tata Kwasi Ku Tata Tinsensi, 2018.
